A casa da culura de Pantón foi o lugar elexida para proxectar o documental “Elas”, historias de lembranza das nosas avoas. O traballo realizado por unha veciña de Pantón, Lily Baker Fohring, logo percorreu outros concellos da comarca como Chantada e A Pobra do Brollón. Durante media hora o traballo mergúllanos na vida das mulleres noutra época, falamos coa autora.
Por que decides facer “Elas”?
Despois da experiencia de voltar a casa despois de anos fora, levaba dous anos viaxando por Australia, Xapón… como bastante lonxe da casa e ao voltar foi como un reenamoramento con Galicia e coa cultura e coa lingua. Xurdiu como un interese en saber un pouco máis do que me rodeaba cando eu era nena. Nunha conversa cun amigo meu contoume a relación que ten coas súas veciñas, que axúdanlle a labrar o campo. El ven dos Países Baixos, non sabían como labrar a terra e elas ensináronlle moito. Falando desta relación falabamos de como todos estes saberes destas mulleres íanse perdendo, como á sabedoría ancestral xa non se lle fai tanto caso. A xente nova marchamos e quedaba esa sabedoría desatendida, as vellas formas de como facían as cousas. Xurdiu a idea de recuperar esas historias e coñecer esa sabedoría desas persoas dos pobos de Pantón.
Con cantas veciñas falaches?
Falar falei con moitas. Comecei en Torre de Vilamirón e fun facendo cultura polas aldeas, igual falei con 15 mulleres, pero no documental aparecen 8.
Por que esas 8?
Eran as que querían participar. Cando a xente sabía o traballo que quería facer recibín unha morea de recomendacións, falar con esta muller de éxito, esta escritora de non sei cantos libros…. Aí non se entendera o meu propósito que era sacar á luz aquelas historias que non se escoitaron e esas historias hai que buscalas. Hai que meterse un pouco máis fondo. Por iso elas, tiñan unha historia que non fora escoitada.
Moitas cousiñas diferentes. Contestaban as miñas preguntas e as miñas preguntas eran moito sobre a situación da muller antigamente, de que traballaban, onde se reunían, como socializaban e que tipo de rol cumprían dentro da sociedade. Ese era o meu foco, pero despois hai moitas sorpresas, porque cada unha ten una historia super única.
Por exemplo si que se toca moito a parte da emigración, falando do pasado é imposible non falar da emigración e como quedou Galicia baleira. Estas mulleres son supervivintes desa xeración na que marchaban todas e elas quedaron na terra.
Facendo o traballo ou ao rematalo que quedou para ti por riba de todo? A sorte de ser deste xeración e non ser daquela?
Dalgunha forma é unha sorte pero hai algunas cousas que esperemos que poidan voltar porque había un sentido de comunidade moi grande entre estas mulleres e entre a xente do pobo, axudábanse moito máis e penso que iso é o que nos falta un pouco agora que vivimos nunha sociedade moi individualista e agora tamén coa Covid estamos comenzando a entender que nos precisamos os uns aos outros. A miña esperanza é que xurda unha combinación dos saberes ancestrais e forma de comunidade de antes coas novas formas que temos de vivir.
Fas o traballo con xente de Pantón porque ti es de Pantón, pero podería ser extrapolable a calquera concello do interior de Galicia.
Si, de feito agora que estamos facendo o tour fomos á Pobra do Brollón, a Chantada e hai moita xente que si que se viu reflexada nestas historias.
Por que o vídeo?
Moi Noviña comecei coa fotografía, captar beleza e capturar historia.
Un pouco o que me levou aos documentais é que a través da cámara hai unha posibilidade de comprender as cousas dunha forma máis profunda. Cando comezas cun tema e fas documental acabas coñecendo moitísimo sobre este tema.
É unha inquedanza de querer saber, de querer indagar nas historias, ademais de combinalo co amor polo cine que era algo que tivemos na familia desde novos.•
